Ο Édouard Manet (1832-1883) φιλοτέχνησε το έργο του με τίτλο Το Μπαρ στο Φολί Μπερζέρ ένα χρόνο πριν από το θάνατό του, το 1882. Σε αυτό το ώριμο και τελευταίο αριστούργημά του, παρουσιάζει μία σκηνή από τη σύγχρονη παρισινή διασκέδαση της Belle Époque. Μία νεαρή κοπέλα που αποδίδεται μετωπικά, στο κέντρο της σύνθεσης, κοιτά τον θεατή και κατ’ επέκταση τον ζωγράφο. Βρίσκεται πίσω από το μπαρ, με τα χέρια να ακουμπούν στον μαρμάρινο πάγκο, έτοιμη να εξυπηρετήσει. Οι σαμπάνιες, τα κρασιά, οι μπύρες και τα λικέρ, καθώς και η γυάλινη φρουτιέρα με τις κλημεντίνες διακοσμούν τον χώρο και προκαλούν να τα απολαύσουμε.

    Το Folies-Bergère ήταν ένας διάσημος χώρος ψυχαγωγίας, με ζωντανή μουσική, τραγούδι, χορό, ακόμη και νούμερα ακροβατικής! Επιστρατεύοντας το μέσο του καθρέφτη, ο Manet το αποδίδει σε πλήρη δραστηριότητα. Η κατάμεστη αίθουσα, με τους καλοντυμένους θαμώνες, τα φώτα των πολυελαίων και τον καπνό, μας μεταφέρει στην ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής.

    Το έργο συγκεντρώνει αρκετά από τα χαρακτηριστικά ενός φωτογραφικού στιγμιότυπου. Η δράση έχει "παγώσει" μπροστά στα μάτια μας. Οι θεατές, ο καπνός, η ακροβάτισσα επάνω αριστερά, τα πόδια της οποίας μόλις που "προλαβαίνουν" να μπουν στο κάδρο, μένουν ακίνητα. Το ίδιο και η κοπέλα που μοιάζει να έχει σταθεί γρήγορα μπροστά μας, περιμένοντας να ακούσει την παραγγελία. Η πινελιές του Manet είναι κοφτές και γρήγορες στο παρασκήνιο για να υποδηλώσουν την κίνηση και την θολή ατμόσφαιρα μέσα στον τεχνητό φωτισμό και τον καπνό. Στο προσκήνιο γίνονται πιο σταθερές και γεμάτες και συγκεντρώνουν την προσοχή μας στην γυναικεία μορφή και στις μικρές νεκρές φύσεις με τα ποτά, τα λουλούδια και τα φρούτα επάνω στο μπαρ. Κάπως έτσι θα φωτογράφιζε κανείς την κοπέλα περιορίζοντας το βάθος πεδίου.

    Ο Henri de Toulouse-Lautrec (1864–1901) φιλοτέχνησε την λιθογραφία του με τίτλο Divan Japonais γύρω στο 1893. Βρισκόμαστε μέσα σε έναν αγαπημένο χώρο για τον καλλιτέχνη, μέσα σε ένα cafe-concert, σε ένα cabaret της Μονμάρτης.

   Τα cafes-concerts έχουν την μορφή συνηθισμένων καφέ, στα οποία λαμβάνουν χώρα διάφορα καλλιτεχνικά δρώμενα. Είναι ένας χώρος διασκέδασης που προβάλλει χορευτές, ηθοποιούς και μουσικούς. Εκεί συναθροίζεται ο φιλότεχνος κόσμος του Παρισιού για να διασκεδάσει, να κοινωνικοποιηθεί, αλλά και να κάνει γνωστό το καλλιτεχνικό του έργο. Ξεκίνησαν ως ένα νέο και πρωτότυπο αστικό υπερθέαμα και κατά το 1860 έγιναν θεσμός για την γαλλική πρωτεύουσα.

    Ο Ιωάννης Αλταμούρας (1852-1878) αποδίδει το λιμάνι της Κοπεγχάγης το 1874. Είναι η περίοδος που συνεχίζει τις σπουδές του στην πρωτεύουσα της Δανίας με υποτροφία του ίδιου του Βασιλιά Γεώργιου Α’. Τα πρώτα του μαθήματα στη ζωγραφική τα έλαβε κατ’ οίκον, από τη μητέρα του, την Σπετσιώτισσα Ελένη Μπούκουρα. Εν συνεχεία, κατά τη διετία 1871-1872 μαθήτευε κοντά στον Νικηφόρο Λύτρα στο τότε Σχολείο των Τεχνών στην Αθήνα.

     Η θάλασσα έχει ήδη κατακλύσει τη θεματολογία του νεαρού Αλταμούρα. Καράβια, ψαρόβαρκες, λιμάνια και καρνάγια, θάλασσες ήρεμες κι ανταριασμένες περνούν από τη ζωή στα έργα του καλλιτέχνη. Εδώ αποδίδει μία πανοραμική άποψη του λιμανιού της πόλης της Κοπεγχάγης. Ο χαμηλός ορίζοντας αφήνει τον ουρανό και τη θάλασσα να κυριαρχήσουν στο σύνολο της σύνθεσης. Τα κτήρια παραμένουν στο βάθος και αχνοφαίνονται πίσω από τα εγγύτερα στον θεατή αραγμένα καράβια. Η υγρασία του λιμανιού εντείνει την επίδραση της ατμοσφαιρικής προοπτικής και κάνει ξεκάθαρη την απόσταση μεταξύ των επιπέδων. Στο πρώτο πλάνο δεξιά βλέπουμε μία βάρκα με δύο επιβάτες.

   Το έργο του Claude Monet (1840-1926), Η λεωφόρος των καπουτσίνων, παρουσιάστηκε στην 1^η έκθεση των Εμπρεσιονιστών το 1874. Η διάσημη Λεωφόρος του Παρισιού παρουσιάζεται στο έργο όπως την είδε ο Monet ένα χρόνο νωρίτερα από ένα παράθυρο του 3^ου ορόφου. Βρισκόμαστε στο φωτογραφικό studio του Nadar, του διάσημου φωτογράφου της εποχής, που παραχώρησε στέγη στους ακόμη άγνωστους και ανώνυμους Εμπρεσιονιστές για να παρουσιάσουν το έργο τους ομαδικά για πρώτη φορά.

   Σαν ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο η εικόνα περιλαμβάνει μόνο ένα μέρος της λεωφόρου, ‘ακρωτηριάζοντας’ τις μορφές των ανδρών που παρακολουθούν από ένα αόρατο σε μας μπαλκόνι στα δεξιά. Ο καλλιτέχνης αποδίδει την φευγαλέα, εφήμερη φύση της σκηνής… ενός δρόμου γεμάτου κόσμο που κινείται διαρκώς. Οι μικρές ελεύθερες πινελιές υποδηλώνουν την κίνηση του αέρα, την ελαφρά ομίχλη μέσα από την οποία διυλίζεται το λαμπερό φως του ήλιου, ενώ ο ρυθμός τους μεταδίδει την κίνηση των περαστικών.     

    Βρισκόμαστε στο κατώφλι του 20^ου αιώνα, όταν το 1900 o νεαρός Ισπανός Pablo Picasso (1881-1973) επισκέπτεται για πρώτη φορά το Παρίσι. Βρίσκεται στη μητρόπολη των τεχνών, στην καρδιά της Belle Epoque και είναι μόλις 19 ετών. Όλα γύρω του είναι καινούργια και γεμάτα ζωντάνια. Το Παρίσι ακολουθεί την εναγώνια συμβουλή του τεθνεώτος Baudelaire, μεθάει με αψέντι, μουσική, χορό και έρωτα[1].  

    Αυτή την πρώτη του φορά στο Παρίσι θα παραμένει δύο μόλις μήνες. Μήνες δύσκολοι, αλλά ο ‘ξένος’ και φτωχός Picasso βιάζεται να γνωρίσει από κοντά τις κατακτήσεις των Γάλλων μετεμπρεσιονιστών ζωγράφων. Όπως ο Edouard Manet (εικ.1), ο Edgar Degas (εικ.2), ο Henri de Toulouse - Lautrec (εικ.3) και άλλοι Γάλλοι ζωγράφοι, ο Picasso εντυπωσιάζεται από τις σύγχρονες διασκεδάσεις στα καφέ και τα καμπαρέ, αλλά και από το δημοφιλέστερο ποτό της εποχής, το αψέντι.

    Η απεικόνιση του τοπίου επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο τον 19^ο αιώνα, ύστερα από την χρυσή εποχή της φλαμανδικής τέχνης του 17^ου αιώνα και την γλυκερή της παρουσίαση από τους καλλιτέχνες του Ροκοκό. Το ενδιαφέρον των καλλιτεχνών σταδιακά μετατοπίζεται από τα ιστορικά, αλληγορικά και διδακτικά θέματα, που επέβαλε η επίσημη τέχνη των Ακαδημιών, στην προσωπική εμπειρία και την έκφραση του υποκειμενικού συναισθήματος, ενώ η ματιά τους έλκεται από την απλή και καθημερινή πραγματικότητα.

   Προσωπογραφίες, επίκαιρα γεγονότα, αλλά και τοπία απεικονίζονται μέσα από το υποκειμενικό πρίσμα του εκάστοτε καλλιτέχνη. Η συμβολή του αντιφατικού και τόσο διαφορετικού στις εκφάνσεις του από χώρα σε χώρα Ρομαντισμού, στην ανάδειξη της σημασίας της τοπιογραφίας, ήταν καθοριστική.

   Ο Εμπρεσιονισμός ή Ιμπρεσιονισμός, όπως συναντάται συχνότερα στην ελληνική βιβλιογραφία, είναι ένα από τα πιο αγαπητά και δημοφιλή καλλιτεχνικά ρεύματα που γέννησε ο 19ος αιώνας. Έργα των εμπρεσιονιστών συναντάμε στις μεγαλύτερες δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές του κόσμου, ενώ παραμένουν επίκαιρα και περιζήτητα εκατόν πενήντα χρόνια μετά τη δημιουργία τους. Τι θα ωθούσε όμως τους καλλιτέχνες του δευτέρου μισού του 19ου αιώνα σε μία τόσο πρωτοποριακή, για την εποχή, τεχνοτροπία, αν όχι η νεοεμφανιζόμενη και συνεχώς εξελισσόμενη Φωτογραφία;

   Με προγόνους τη ζωγραφική του Gustave Courbet και τη Σχολή της Barbizon, ο Εμπρεσιονισμός κάνει τα πρώτα του βήματα, στο δρόμο που χάραξε ο Edouard Manet. Κόβοντας οριστικά τον ομφάλιο λώρο με την παράδοση και αδιαφορώντας για τις επιταγές της επίσημης τέχνης των salons και των Ακαδημιών, οι εμπρεσιονιστές ζωγραφίζουν καθημερινές σκηνές της σύγχρονης αστικής ζωής, με έντονα εκφραστικά χρώματα και δυναμική πινελιά, αδιαφορώντας για τη φωτοσκίαση.