.JPG)
O Otto Dix (1891-1969) ζωγράφισε τους "Παίκτες Skat", το 1920. Τρεις άντρες, με παραμορφωμένα χαρακτηριστικά, κάθονται γύρω από ένα τραπέζι και παίζουν ένα ιδιαίτερα δημοφιλές, εκείνη την εποχή, παιχνίδι καρτών. Ακρωτηριασμένοι, με τεχνητά μέλη και διάφορα σύγχρονα βοηθήματα προσαρτημένα στο σώμα τους, οι τρεις άντρες περνούν το χρόνο τους μέσα σε ένα σκοτεινό εσωτερικό, ενδεχομένως ένα καφέ. Δεδομένης της χρονικής περιόδου κατά την οποία ο Dix ολοκληρώνει το έργο, μπορούμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε πως πρόκειται για βετεράνους…σακάτηδες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο συμπέρασμα αυτό συναινεί και η παρουσία του Σιδηρού Σταυρού - κατεξοχήν πρωσικού και μετέπειτα γερμανικού πολεμικού μεταλλίου στο πέτο του σακακιού της μορφής στα δεξιά.
Η ταπεινωμένη από την πρόσφατη ήττα της, Γερμανία, είναι μία χώρα σε κρίση. Οι δρόμοι των πόλεων γεμίζουν με τραυματίες πολέμου και με ανθρώπους εξαθλιωμένους, που δεν βρίσκουν ούτε οικονομική, ούτε ηθική στήριξη από την πολιτεία. Η φτώχια, ο ξεπεσμός και η αδυναμία τους να εργαστούν, εντείνουν την απογοήτευση, τη μισαλλοδοξία και το αίσθημα της ματαιότητας. Καθόλου τυχαία την περίοδο εκείνη ο Hitler βρίσκει ισχυρό έρεισμα στην κοινωνία και αρχίζει να εκκολάπτεται ο Ναζισμός.
Η αποκρουστική εικόνα των πρωταγωνιστών, η ζοφερή ατμόσφαιρα του δωματίου, το σκοτάδι και τα χαρακτηριστικά ανθρώπινου κρανίου, που διαγράφονται στην λάμπα επάνω και αριστερά, μιλούν για σήψη και θάνατο. Οι άντρες αυτοί, όπως και πολλοί άλλοι σύγχρονοι του Dix, που πέρασαν την φρίκη του πολέμου δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο από το να δεχτούν τη μοίρα τους… να περιμένουν το τέλος. Δεν μπορούν να είναι κοινωνικοί, ούτε παραγωγικοί, δεν μπορούν να πάνε στη δουλειά, ούτε να βγουν για ποτό και χορό. Παίζουν μόνο μεταξύ τους, κρατώντας τις κάρτες με τα υπάρχοντα μέλη τους, ακόμη και με το στόμα. Την αίσθηση αδιεξόδου εντείνει το "σφιχτό" καδράρισμα γύρω από τις "παγιδευμένες" μορφές, αλλά και η σύγχυση ανάμεσα στα πόδια των επίπλων και στα δεκανίκια των σακάτηδων.
Ο Dix επιστρατεύει την τάση του Κυβισμού για κατακερματισμό της μορφής και περιορισμένη χρωματική κλίμακα, όπως επίσης την ανάγκη του Εξπρεσιονισμού να αναδείξει το εσωτερικό, υποκειμενικό βίωμα. Περισσότερο εμφανής επιρροή είναι, ωστόσο, η καυστική διάθεση του Ντανταϊσμού, ο οποίος ποτέ δεν δίστασε να ασκήσει σκληρή, κοινωνική κριτική. Άλλωστε στην μεταλλική γνάθο της μορφής στα δεξιά ο Dix «υπογράφει» το έργο του με την άκρως σαρκαστική και ντανταϊστική επιγραφή: “lower jaw: prosthesis brand Dix”.
Τα στοιχεία αυτά συνθέτουν μία νέα τεχνοτροπία που κάνει αυτά τα χρόνια του Μεσοπολέμου και της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης την εμφάνισή της και δεν είναι άλλη από τη Νέα Αντικειμενικότητα (ή Νέος Πραγματισμός, Βερισμός). Πολλοί Γερμανοί καλλιτέχνες, όπως ο Otto Dix, στρέφονται σε έναν νέο ρεαλισμό, αδυσώπητο, γκροτέσκο και τρομακτικό. Στα έργα τους συναντάμε τους πλούσιους αστούς, τα κορίτσια των νυχτερινών κέντρων και τους εθνικιστές στρατιωτικούς, αλλά και τους ανάπηρους στρατιώτες, τους άστεγους και τους απόκληρους της κοινωνίας. Δεν φοβούνται να καταδείξουν με το έργο τους την ασχήμια της εποχής τους, την κατάρρευση κάθε αξίας και το προσωπικό τους δράμα. Διότι, ο Dix είναι ένας αυτοβιογραφικός καλλιτέχνης. Ακόμη κι όταν δεν αυτοπροσωπογραφείται συμμετέχει και πονάει, αποζητώντας μέσα από τα έργα του τη λύτρωση. Πολέμησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τραυματίστηκε και έζησε την καταστροφή σε όλη της την έκταση … εκτός από το θάνατο.
Info
Otto Dix
“Οι παίκτες Skat” ή “Ανάπηροι πολέμου που παίζουν χαρτιά”, 110 cm x 87 cm, 1920
Alte Nationalgalerie, Βερολίνο
